Ders 3. Gitar Akort Etmek
Telli enstrümanların çoğunluğu için geçerli bir işlem olan akort etme işlemi genelde gitar için çok sık tekrarlanması gereken bir işlemdir.Bunun ilk nedenine gelince diğer telli enstrümanlarda ve gitarda sesleri çıkaran teller genellikle metalden yapılmıştır. metal ise soğuk ve sıcak ortamda genleşir veya tam tersi dahada gerilir. bir diğer etken ise tellerin gitara tutunduğu köprü, burgu gibi aksamların kalitesizliği olabilir. bazı gitarlarda burguların akort kaçırmasını engellemek için kilit mekanizması vardır. ancak kilit mekanizması ve diğer mekanik önlemler genleşme ile akort kaçırılmasına engel olamaz.
Orkestra ile çalarken uyum sağlanması için her enstrümanın aynı notayı aynı frekanstan çıkarması gerekir. Bunun için standart La notasının arzu edilen sesinin dalga boyunun 440 Hz olmasıdır. Bunu sağlamak için çok eski dönemlerde diapozon denilen bir metal parçası kullanılıyordu. Bunun için müzisyen diapozonun çıkardığı 440 Hz la sesine göre herhangi bir telde bulunan la notasını ayarlıyordu. diapozondan çıkan ses ile aynı olana kadar teli gerip(tizleştirmek), serbest bırakıyordu (pesleştirmek) daha sonra diğer telleri de, doğru ayarladığı teli referans alarak aynı şekilde ayarlıyordu. 90'lı yıllarda her evde ev telefonları yaygınken biz ahizeyi kaldırıp çıkan ses ile gitarımızın en alttaki telinde bulunan la notasını ayarlardık. Diğer telleri de o tele göre ayarlardık. Teknolojinin gelişmesi ile Tunner (Tonlayıcı) denilen dijital aygıtlar sıfır hata payı ile akort edebiliyor. Bende size mutlaka bir tunner edinmenizi tavsiye ediyorum. 15 TL.'den 200TL. ye kadar değişik fiyatlarda tunner bulabilirsiniz. Eğer akıllı telefonunuz varsa Tunner uygulamaları da mevcut.
Şimdi gelelim Tunner ile gitarımızı nasıl akort ederiz. Şekilde standart bir tunner var.
Sağ alttaki başlatma düğmesi ile tunner'ı çalıştırıyoruz. Tunner dış ortamdan gelen seslerin dalga boyunu ekranına yansıtır. Bir önceki dersimizde(link) gitardaki boş tellerin ismini öğrenmiştik. Akort ederken çok önemli bir husus; her teli tek başına ayarlamalıyız. Eğer dış ortamdaki ses tunner'a tunner'ın mikrofonu vasıtası ile geliyorsa o anda çaldığımız telin sesinden başka diğer bir tel veya başka bir ses (televizyon, radyo, insan sesi veya başka bir gürültü) olmamalıdır.
Benim önerim en alttaki E(mi) telinden başlamaktır. E telini çalarken tunner'ın nota ismi kısmında (resimde B yazan yer) o anda çıkan ses gözükür. yakın zaman önce akort etmişsek muhtemelen "1 E" yazacaktır. Ancak daha uzun bir süre akort etmeden soğuk yada sıcak ortamda beklediyse E(mi) 'den bir önceki pes ses D(re) yada bir sonraki tiz nota F(fa) yazacaktır. Yanlışlıkla burguları çevrildiyse daha da farklı nota isimleriyle de karşılaşabilirsiniz. E'den daha pes bir ses ise E telini çıkan ses E(mi) olana kadar tizleştiriyoruz. yada E'den daha tiz bi ses ise E telini E(mi) sesi çıkana kadar pesleştiriyoruz. Tunner üzerindeki nota ismi yazan yerde "1 E" yazısını gördüğümüzde nihayet E sesine yaklaştık demektir. Ama daha akort işlemimiz bitmedi. Şimdi ince daha küçük hamlelerle pes veya tizleştirip ortadaki yeşil led'in yanmasını sağlıyoruz. Yeşil led yandığı zaman bu telin akort işlemi son bulmuş demektir. İnce ayar yaparken ses pes ise, bemol led'i, tiz ise diyez led'i yanar. Ardından bir üstteki tel olan B(si) teline geçiyoruz. aynı şekilde teli tiz veya pesleştirip nota ismi kısmında "2 B" yanmasını ve ortdaki yeşil led 'in yanmasını sağlıyoruz. sıra ile her seferinde bir
üst tele geçiyoruz ("3 G", "4 D", "5 A", "6 E") ve akort işlemimizi bitiriyoruz. Resimde doğru ayarlanmış bir "5 A" sesi gözüküyor.
Tabi her zaman her şartda tunner bulunduramayabiliriz. Bu nedenle kulaktan akort etme tekniğini de öğrenmek faydalı olabilir. Bu işlem biraz tecrübe ile olacak bir işlemdir. Yani ilk denemelerde sıkça yanlış akort edilebilir. Ama sık sık yapıldıkça kulağınız bu ses dizisine alışacaktır. Bu tekniğin bir başka handikapı ise sesleri dinlerken iyi konsantre olmaktır. Yoksa yine yanlış akort edebilirsiniz. çok profesyonel müzisyenler bile çok nadir hatalı akort edebilirler. Bu nedenle çok ciddi yerlerde çalarken tunner kullanmanız tavsiye ederim.
İlk başlangıç olarak yine en alttaki 1. tel olan E(mi) telinden başlıyoruz. Diapozon yada ev telefonunuz varsa ahizeyi kaldırdığınız da çıkan ses standart 440 Hz. A(la) sesidir. En alttaki telin 5. perdesini bu standart la sesi ile ayarlıyoruz. eğer böyle bir durumunuz yoksa ve başka birisi size başka bir enstrumanla eşlik etmiyorsa en alttaki telin sesin doğru olduğunu var sayıyoruz. Burada illa standart la sesini bulma şansımız yoktur. Dediğim gibi tek başına çalıp söylüyorsanız tellerden çıkan seslerin birbiri ile olan ilişkisi önemlidir. Daha sonra 2 B telinin 5. perdesindeki sesi(mi sesi) 1 E teli boş haline eşitliyoruz. (1 E telinin ayarını değiştirmiyoruz. Sadece 2 B telini pes veya tizleştirip bu iki sesin aynı olması sağlanır.) Daha sonra bir üstteki tel olan 3 G telinin 4. perdesindeki sesi (si sesi) (dikkkat: diğer tellerde 5. perdeler bu telde 4. perde) 2. telin boş halinde çıkan sesle aynı oluncaya kadar ayarlıyoruz. Aynı olduktan sonra bir üstteki tel olan 4 D telinin 5. perdesindeki sesi( sol sesi) 3 G telinin boş hali ile aynı oluncaya kadar ayarlıyoruz. daha sonra 5 A telinin 5. perdesindeki sesi (re sesi) bir alttaki 4 D telinin boş hali ile eşitliyoruz. Ve son olarak 6 E telinin 5. perdesindeki la sesini bir alttaki 5 A(la) telinin boş halindeki sesi ile aynı oluncaya kadar ayarlıyoruz. akort işlemimiz bitmiş oluyor.
Yeni başlayanlar için ayrıntılı anlatmaya çalıştım. Uygulama kısmının videosunu izleyerek pratik hali nasıl görebilirsiniz. videoda çaldığım gitarın üzerinde entegre halde bir manyetik bulunmaktadır. Manyetiği aynı zamanda tunner özelliği olduğu için blogda ki tunnerdan farklı gibi gözükse de temel olarak aynıdır. Dikkatlice izleyin.
Bir sonraki derste görüşmek dileği ile hoşça kalın.
